Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi’ne kaydedilmiştir.
Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali’nin Temsili Listeye kaydedilmesi süreci, Edirne’de oluşturulan Somut Olmayan Kültürel Miras Tespit Kurulu tarafından Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali’nin Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri’ne alınması için gerekli formu doldurarak Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü’ne 2008 yılında göndermesiyle başlamıştır.
Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü’nde katılımcı bir yaklaşımla oluşturulan ve 4 Aralık 2008 tarihinde 3. Toplantısını yapan “Uzmanlar Komisyonu”, Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali’nin Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Ulusal Envanteri’ne alınmasına karar vermiştir. Bu envanterler, kaydedilen unsurların ilgili toplulukla birlikte yerel ve ulusal düzeyde koruma planını da içermektedir.
Ulusal envanterin yanı sıra Türkiye 2009 yılında Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali’ni İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesine kaydolunması için bir dosya hazırlayarak “Hükümetlerarası Komiteye” başvuruda bulunmuştur.
Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali, 16 Kasım 2010 tarihinde 5.COM 6.42 no’lu karar ile İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi’ne kaydedilmiştir. Kabul edilen dosyada, Kırkpınar Yağlı Güreş Festivaline ilişkin şu ifadeler yer almaktadır:
“Kırkpınar Yağlı Güreşleri XIV. Yüzyılda Rumeli'de doğup, günümüze kadar uzanan geçmişiyle dünyanın en eski güreş festivalidir. 2009 Yılında Edirne Sarayiçi'inde Festivalin 648.incisi “Tarihi Kırkpınar Yağlı Pehlivan Güreşleri adı altında yapılmıştır. Vücutlarına yağ sürerek güreşen bu kişilere “pehlivan” denir. Pehlivan karakteri, Türkler için önemli bir kültürel kimlik unsurudur. Cömertlik, dürüstlük, gelenek, adetlere uyma ve saygı gösterme gibi yaklaşımlarıyla toplum içerisinde örnek kimlik oluşturur. Bu kültürel kimliği pehlivanlar Kırkpınar’da çocuk pehlivan adaylarına aktarırlar. Pehlivanlık geleneğinin bu şekilde süreklilik kazanması sağlanır.
Pehlivanlık geleneğinin bir uzantısı olarak güreş ve şenlikler ‘Er Meydanı’ denilen alanlarda yapılır. Güreş esnasında, güreşe eşlik eden davul-zurna ekipleri ile pehlivanlar arasında özel bir iletişim vardır. Bu iletişim ile güreş esnasında çalınan ezgi doğaçlama süslenir, pehlivan ve seyirciler bu esnada coşar.
Kırkpınar’ı herhangi bir güreş festivalinden ayıran, yüzyıllardır geleneksel imajını koruyan kompleks bir kültürel yapıda olmasıdır. Objeleri (kırmızı dipli mum, kıspet, yerel geleneksel giysiler, peşgirler, zembil, yağ ibrikleri, meydan davulu ve zurnaları), ritüelleri (salavatlama ya da dualama geleneği, mevlüt geleneği, peşrev ritüeli, yağlanma ritüeli), ve kültürel kimlikleri (pehlivan kimliği, Kırkpınar ağası kimliği, cazgır kimliği) ile Kırkpınar bir panayır niteliğindedir. Her yaştan, gruptan ve yerden insanların katıldığı Kırkpınar yağlı güreşleri, bir dizi tören ve ritüellerle yürütülür ve Türkiye’de büyük bir coşkuyla izlenir.”[1]
[1] http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR,12207/kirkpinar-yagli-gures-festivali-insanligin-somut-olmaya-.html (Erişim Tarihi: 23.10.2012)
